Simon Leys

Orwell en de verschrikkingen van de politiek

Dit korte essay van de eminente Chinakenner Simon Leys is misschien wel de beste analyse van de opvattingen van de auteur van De boerderij der dieren en 1984. 

Leys beoogt iedere lezer zijn weg te laten vinden in de wereld van Orwell en doet je beseffen dat er geen enkele schrijver is wiens werk momenteel een dringender en directer praktisch nut heeft.

Orwell was geobsedeerd door de politiek. Allen die hem gekend hebben, onderstreepten dit centrale aspect van zijn persoonlijkheid. Simon Leys legt in dit boek echter de nadruk op het essentiële punt dat Orwell dan wel het primaat aan de politiek geeft maar dat dat is met het expliciete doel niet-politieke waarden te beschermen. Zo schreef hij: ‘Door haar eigen aard impliceert politiek altijd geweld en leugen.’

‘Het kapitalisme leidt naar werkloosheid, naar een meedogenloze concurrentie op de markt en tot oorlog. Het collectivisme leidt naar concentratiekampen, naar een leiderscultus en tot oorlog. Men kan niet aan deze ontwikkeling ontsnappen, tenzij een planeconomie kan worden gecombineerd met intellectuele vrijheid, hetgeen alleen mogelijk zal worden indien men erin slaagt een concept van goed en kwaad in de politiek in te voeren.’

‘De meesten van ons blijven geloven dat alle keuzes, en zelfs de politieke keuzes, zich afspelen tussen goed en kwaad, en dat vanaf het moment waarop iets noodzakelijk is, het ook goed zal zijn. Ik meen dat men een einde moet maken aan dit geloof, dat voortspruit uit de kleuterklas. In de politiek kan men alleen maar kiezen voor het kleinste kwaad, [ … ]. Een oorlog bijvoorbeeld is soms noodzakelijk, maar ze kan nooit goed of zinvol zijn […].’

Kelderuitgeverij 2024

> fragment