Alexander Berkman

ABC van het Anarchisme

Vertaling uit het Engels door Ruud Uittenhout
Oorspronkelijke titel: What is communist Anarchism
New York: Vanguard Press 1929

Kelderuitgeverij, Utrecht &
De Vooruitgang, Amsterdam 2003

> verder lezen

Anton Constandse

ALARM, 1922-1926

ALARM, anarchistisch maandblad

> verder lezen

Thom Holterman

Anarchisme in de Lage Landen

Kelderuitgeverij

> verder lezen

Seán M. Sheehan

Anarchisme, een reisgids

> verder lezen

Jacques J. Giele

Arbeiderszelfbestuur in Spanje 1936-1939

> verder lezen

Simon Carmiggelt

Carmiggelt over Cohen

De Kronkels van Simon Carmiggelt over Alexander Cohen

Kelderuitgeverij

> verder lezen

Rudolf de Jong en anderen

Chris Lebeau

Kunstenaar en Anarchist

catalogus bij de gelijknamige tentoonstelling in het Museum Willem van Haren te Heerenveen 12 november 2011 tot 29 januari 2012.

Ferdinand Domela Nieuwenhuis Fonds
en Museum Willem van Haren

> verder lezen

Anton Constandse

De autobandieten

Met een inleiding van Dick Gevers

Omslag ontwerp Piet Gerards

Kelderuitgeverij - Utrecht
& Uitgeverij De Vooruitgang - Amsterdam/Chantilly 2009

> verder lezen

Anton Constandse

De bron waaruit ik gedronken heb

Herinneringen van een vrijdenker

> verder lezen

René Sanders

De chaosmaatschappij

Kelderuitgeverij, Utrecht & GrotesQue, Amsterdam 2010

> verder lezen

redactie De Moker

DE MOKER 1923-1928

Opruiend blad voor jonge arbeiders & De Pook, orgaan tot onderlinge oprakeling 1926-1928

Kelderuitgeverij

> verder lezen

Ron Blom

De Oorlog, voor de mensen een tragedie

De Provinciale Arbeiders- en Soldatenraad tijdens de Eerste Wereldoorlog in Friesland

> verder lezen

Peter Kropotkin

De Verovering van het Brood

> verder lezen

Comte de Lautréamont

De Zangen van Maldoror

> verder lezen

Marinus van der Lubbe

Dossier Marinus van der Lubbe 1933/1934

> verder lezen

Albert de Jong

Fragmenten uit mijn leven

Inleiding Rudolf de Jong 'Over mijn vader Albert Andries de Jong (1891-1970) en Nawoord Arthur Lehning 'In memoriam Albert de Jong'&

Kelderuitgeverij

> verder lezen

Anton Constandse

--in voorbereiding--

Grondslagen van het Atheìsme

in voorbereiding

> verder lezen

Piet Honig

Herinneringen van een Rotterdams revolutionair

> verder lezen

Pierre van Paassen

Het begin van de Spaanse Burgeroorlog

l'Infame

> verder lezen

Leo Tolstoj

Het sprookje van Ivan de dwaas

en zijn twee broers Semjon de Krijger en Taras de Buik, zijn stomme zuster Malanja, de oude duivel en drie kleine duiveltjes.

Bibliofiele genummerde uitgave, gebonden, met meer dan 40 tekeningen van Leo Schatz
vertaling: Tom Eekman

Kelderuitgeverij, Utrecht, GrotesQue, Amsterdam 2009

> verder lezen

Jacques J. Giele

Hoe zag Nederland er in 1850 uit?

De bijdrage van Jacques Giele aan de sociale geschiedenis van de negentiende eeuw.

Met een inleiding van Marten Buschman

> verder lezen

Comte de Lautréamont

Hondse Gedichten (I en II)

Brieven Biografie

> verder lezen

Jevgeni Zamjatin

In de provincie en andere verhalen

Deze vertaling is de laatste die Tom Eekman, emeritus hoogleraar slavische talen (1926-2012) maakte.

> verder lezen

Vera Figner

NACHT OVER RUSLAND

– Deel I: Vrijheid of dood
– Deel II: Twintig jaar in de kazematten
– Deel III: Terug in de wereld

Heruitgave van de editie van 1931/32 verschenen bij Allert de Lange in Amsterdam
Met foto's en een uitgebreid register van namen.

Kelderuitgeverij, Petersburg - Moskou 2002

> verder lezen

Rudolf Rocker

--in voorbereiding--

Nationalisme en cultuur

Kelderuitgeverij

> verder lezen

Rudolf Rocker

Onder Joodse Arbeiders

Herinneringen van een Duits anarchist

Kelderuitgeverij

> verder lezen

Simone Weil

Onderdrukking en Vrijheid

En toch kan niets ter wereld de mens het gevoel ontnemen dat hij voor vrijheid geboren is. Wat er ook moge gebeuren, nooit kan hij het knechtschap verdragen; want hij kan denken. Hij heeft nooit opgehouden te dromen van een grenzeloze vrijheid, hetzij in de vorm van een geluk dat voorbij is en waarvan hij als straf beroofd werd, hetzij in de vorm van een toekomstig geluk dat hem gebracht zal worden door middel van een pact met een mysterieuze voorzienigheid. Het door Marx voorgestelde communisme is de jongste vorm van deze droom. Deze droom is steeds vruchteloos gebleken, net als alle dromen, of wanneer hij een troost was, dan enkel als opium. Het wordt tijd niet langer van vrijheid te dromen en te besluiten de vrijheid te denken.
Over de oorzaken van vrijheid en maatschappelijke onderdrukking (1934)

De filosoof en historicus Thomas Decreus schetst in zijn voorwoord de ontwikkeling van het denken van Simone Weil en geeft aan wat haar belang voor vandaag is.

De biografische schets is van de hand van de vertaler Johny Lenaerts.

> verder lezen

Siegbert Wolf

Open de poorten van de Vrijheid

Milly Witkop (1877-1955), anarchiste en feministe

Met voorwoord van Anya Topolski

Milly Witkop trok op haar 17e in 1894 in haar eentje naar Londen. Nadat ze daar onderdak en werk gevonden had kwamen haar ouders en zussen over. De situatie in de joodse wijk van het stadje in de Oekraïne waar ze woonden was onhoudbaar geworden door pogroms, toenemend antisemitisme en de economische achteruitgang. Milly was intussen betrokken geraakt bij de strijd van anarchisten tegen de mensonwaardige toestanden in de ‘sweatshops’ van de kledingindustrie, waar ze zelf ook werkte. Hier ontmoette ze haar levensgezel Rudolf Rocker, een Duitse boekbinder en anarchistisch propagandist. Met hem beleefde zij haar gelukkigste jaren met als hoogtepunt de succesvolle stakingen in de kledingindustrie in 1912.
In 1914 bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog, werd Rudolf Rocker, als Duitser, geïnterneerd en kort daarna werd ook Milly gearresteerd wegens propaganda tegen de oorlog en voor dienstweigeren.
Bij haar verhoor verklaarde Milly het volgende:

‘Ik versta onder anarchisme een maatschappelijke toestand waarin de maatschappelijke uitbuiting en de politieke onderdrukking van de brede volksmassa’s door geprivilegieerde minderheden onmogelijk is. Met andere woorden, een maatschappelijke toestand waarin de producenten zelf de bezitters en de beheerders van de productiemiddelen en van alle sociale rijkdom zijn en waarin bijgevolg elke vorm van politieke overheersing en van economisch monopolie tot het verleden behoren. Anarchisme is dus die vorm van maatschappelijke organisatie waarin economische gelijkheid en politieke en geestelijke vrijheid een synthese vormen, waarin elk individu al zijn mogelijkheden ten volle kan ontwikkelen en waarin het grootste sociale gevoel hand in hand gaat met de grootst mogelijke onafhankelijkheid.’

Pas in 1918 kwam Milly weer vrij en ze vertrok met Rudolf Rocker en hun zoon Fermin naar Berlijn. Hier was ze actief in de feministische beweging, zo redigeerde ze Der Frauenbund, het blad van de Syndicalistische Frauen-Bund. Deze bond, die ze mede had opgericht, was onderdeel van de Duitse anarchosyndicalistische vakbond, de FAUD. Eind jaren twintig en begin dertig streed ze tegen het opkomende nazisme en antisemitisme. In 1933 vluchtten Milly en Rudolf op het laatste moment uit Duitsland en reisden via Frankrijk naar de Verenigde Staten.
Tot haar overlijden in 1955 bleef Milly Witkop, met haar partner Rudolf Rocker, actief in de anarchistische beweging, eerst ter ondersteuning van de revolutie in Spanje in 1936-39, in de Tweede Wereldoorlog streden ze tegen de nazibarbarij, en na de oorlog zetten zij zich in voor een vernieuwing van het anarchisme.

recensie:

https://libertaireorde.wordpress.com/2016/11/12/milly-witkop-1877-1955-anarchiste-en-feministe-een-leven-vol-strijd/

> verder lezen

Gustav Landauer

Oproep tot socialisme

Met een inleiding door Rudolf de Jong

Kelderuitgeverij

> verder lezen

Anton Constandse

Opstand

Revolutionnair Maandblad 1926 - 1927 - 1928

> verder lezen

Peter Kropotkin

Peter Kropotkin over wetten en gevangenissen

Bundel met 3 brochures van Peter Kropotkin over wetten, gezag en gevangenissen.

> verder lezen

Roel van Duijn

PROVO & PROVOCATIES 1965-1967

Kelderuitgeverij

> verder lezen

Augustin Souchy

Revolutie en burgeroorlog

Spanje 1936-1939

> verder lezen

Jan Bervoets

Richtlijnen voor de consument

Bijsluiter: Laurens Vancrevel

Kelderuitgeverij

> verder lezen

Jacques J. Giele

Rond de Eerste Internationale

Artikelen van Jacques J. Giele, 4e bundel

Recensie

Jeroen Sprenger
Jacques Giele en de herwaardering van de 19de eeuw

De 19de eeuw wordt steeds interessanter. In 1929, in De arbeidende klasse van Nederland, citeert I.J. Brugmans een vakgenoot: ‘Er zijn zeker weinig onderdeelen van onze economische geschiedenis, van welke onze kennis zoo onbevredigend is, als het tijdperk volgende op het herstel van onze onafhankelijkheid’. In 2015 schetst de VPRO in de serie De IJzeren Eeuw een uiterst boeiend beeld van ingrijpende politieke, economische en sociale vernieuwingen. ‘Onze kennis’ is niet meer ‘zoo onbevredigend’. Eén van de historici die aan deze kanteling heeft bijgedragen is Jacques Giele (1942-2012). Een recente bundeling van enkele van zijn artikelen in Rond de Eerste Internationale brengt dat in herinnering.

In zijn inleiding schetst Johan Frieswijk de entree van Giele in de wereld van de gevestigde sociaalhistorici. In 1968 is hij afgestudeerd op twee scripties, een over de hongeroproeren en de politieke agitatie van radicale journalisten en andere revolutionairen rond 1848, de ander over de Eerste Internationale in Nederland. Het bijzondere van deze studies is tweeërlei. Allereerst werpt hij daarmee een nieuwe kijk op wat er aan sociale beweging is in Nederland, voorafgaand aan de opkomst van de georganiseerde arbeidersbeweging. Tot die tijd kijken sociaalhistorici net als Henriëtte Roland Holst in Kapitaal en arbeid (1902) naar die periode: "Waarlijk, de Ned. werkman was een paria in eigen land geworden. De tijdgenooten verwonderden zich, dat duizenden vreemdelingen een middel van bestaan vonden in een land van kronisch gebrek aan werk voor den inheemschen arbeider". Maar daarnaast boort Giele nieuwe historische bronnen aan uit de periode van onderzoek zelf, zoals politieregisters en dagbladen. Agenten van politie blijken vaste bezoekers te zijn van bijeenkomsten van radicale burgers en doen daar met naam en toenaam van aanwezigen zorgvuldig verslag van. Giele kan zo verbanden leggen tussen personen en – soms nog vluchtige – organisaties. En ook de invloed aangeven van buitenlandse leiders van de internationale arbeidersbeweging op de eerste arbeidersorganisaties in Nederland.

Die ervaring draagt Giele in de jaren zeventig over op zijn studenten aan de Universiteit van Amsterdam. Werkgroepen als Spontane stakingen bladeren maandenlang door jaargangen van het Algemeen Handelsblad op zoek naar ‘oproeren’, ‘stakingen’ of ‘strikes’, ‘bolle jijen’ en vele verwante termen die duiden op sociale woelingen. Vervolgens worden bezoeken afgelegd aan het Algemeen Rijks Archief en provinciale archieven, waar rechtstreeks toegang wordt verkregen tot de magazijnen. En zo diepen zij uit het Kabinet des Konings dossiers daarover op, soms ook van rechtszaken die zijn voortgevloeid uit die onrust, waaruit tal van tot dan toe onbekende gegevens over de betrokken arbeiders. Die zeker niet alleen uit het buitenland komen.

In ‘Rond de Eerste Internationale’ zijn negen artikelen opgenomen over de vroege Nederlandse arbeidersbeweging. Het zijn veelal journalistieke bewerkingen van bevindingen uit zijn doctoraalscripties, die later in druk toegankelijk zijn geworden. Voor de sociaalhistorici van nu is wellicht het tiende artikel over D. Hudig jr, De vakbeweging in Nederland. 1866-1878, leerzamer. Hudig is de eerste wetenschapper die – in 1904 - op de vakbeweging promoveert. Uit zijn kritische beschouwing, die zich toespitst op Hudigs behandeling van het bronnenmateriaal, verduidelijkt Giele zijn benadering. Hij kan niet anders dan diens disclaimer onderschrijven. “De geschiedenis die volgt is in hooge mate eene uitwendige geschiedenis gebleven”. Weliswaar staan niet alle bondsarchieven voor Hudig open, maar van de nog levende vakbondspioniers maakt hij maar spaarzaam en anoniem gebruik. Bymholt’s in 1894 verschenen Geschiedenis der Arbeidersbeweging in Nederland wordt genegeerd. En wat de kranten betreft haalt hij wel sporadisch de NRC aan en negeert hij het Algemeen Handelsblad, dat verschijnt in Amsterdam, waar het allemaal gebeurt. Zoals Giele met zijn doctoraal werkgroepen later zal aantonen.

De studies van Giele en zijn studenten geven in de 70er jaren niet alleen een nieuw licht op het ontstaan van de georganiseerde arbeidersbeweging. Ze maken ook duidelijk dat die geschiedenis niet langer los gezien kan worden van wat er verder in de 19de-eeuwse samenleving plaatsvindt. Zelf heeft Giele zich ingespannen met name de sociale gelaagdheid van de samenleving in beeld te brengen. Het is er niet van gekomen. Te vroeg heeft hij zijn pen neergelegd.

De TV-serie De IJzeren Eeuw laat een economisch dynamische 19de eeuw zien. Biografieën over de koningen Willem I, II en III bieden een beter beeld op de politiek en de regering. Annejet van der Zijl schetst in haar biografie van Gerard Heineken een boeiend beeld van energieke Amsterdamse ondernemers. Het zou mooi zijn als huidige historici ter completering van het beeld van de 19de eeuw, met behulp van digitale hulpmiddelen als Delpher, in de geest van Jacques Giele de beschikbare bronnen nog eens langs gaan. Om de sociale kant van die eeuw evenwichtiger in te kleuren.

Deze recensie verscheen op de blog van Onvoltooid Verleden

> verder lezen

Marinus van der Lubbe

Roodboek

Van der Lubbe en de Rijksdagbrand

> verder lezen

Jan Bervoets

Samenzwering van het regenwoud

Voorwoord: Het Surrealisme door Dick Gevers

Jan Bervoets werd op 18 november 1942 in Amsterdam geboren. Van 1961 tot 1970 studeerde hij Nederlands in Nijmegen. Daar kwam hij in aanraking met het surrealisme. Tegelijkertijd werd hij daar actief in het studentensyndicalisme, dat voor hem de basis werd voor een anarchistische visie op de samenleving. In diverse anarchistische tijdschriften publiceerde hij essays en rapporten.
In de jaren ’80 herontdekte hij het surrealisme. Dit gaf hem de mogelijkheid voor een eigen poëzie als reactie op de maatschappijbeamende richtingen van die tijd. Het taalmateriaal dat hij in zijn verbeelding en zijn omgeving tegenkomt is voor hem een instrument dat alle regels ontregelt. De strijd tegen wat als dagelijks bestaan beleden wordt maar het feitelijk niet is, laat in zijn werk niet zelden sporen na.

De sporen in dit boek zijn bedoeld om de lezer/es te confronteren en zelf mee te zoeken, misschien wordt hij/zij zelf wel schrijver.

Eerdere publicaties:
Onder andere associatie (uitgave in eigen beheer 1989)
Het klaarlichte molest (IJzer 1995)
Loflied op de beschaving (IJzer 1999)
Krankzinnige kolportage (uitgave in eigen beheer 2002)
Een transparante hoofddoek (Brumes Blondes 2010)

Kelderuitgeverij

> verder lezen

Murray Bookchin

Sociale ecologie en politiek

Bookchins radicale politieke ideeën over een duurzame en libertaire maatschappij

“In de loop van de jaren heeft Murray Bookchin zijn opmerkelijke talenten en energie gewijd aan vele domeinen: geschiedenis, technologie, sociale organisatie, het streven naar rechtvaardigheid en vrijheid, en nog vele andere thema’s. In ieder geval heeft hij helderheid en inzicht voortgebracht, originele en provocatieve ideeën, en een inspirerende visie.”
Noam Chomsky

“Bookchins voorstellen zijn veruit de meest genuanceerde en radicale plannen voor het creëren van en het verantwoordelijke collectieve gebruik van de zogenaamde commons (alle natuurlijke hulpbronnen die we gezamenlijk bezitten) in een brede waaier van mogelijkheden.”
David Harvey
“De ecologische crisis, met zijn gewelddadige scheiding tussen mensheid en natuur, komt vooral voort uit de verdeeldheid tussen mens en mens. … Wanneer we opnieuw de duurzame weg van de natuurlijke evolutie willen inslaan en daarin een creatieve rol willen spelen, dan moeten we opnieuw ontwikkelingen op sociaal gebied in gang zetten en er een vindingrijke rol in spelen.”
Murray Bookchin

Murray Bookchin (1921-2006) stelt dat in de moderne industriële tijd de sterk groeiende bevolking op te kleine leefgebieden woont. Hierdoor zijn er onbeheersbare lokale afvalproblemen en allerlei vormen van vervuiling ontstaan, zoals water-, bodem-, en vooral luchtverontreiniging. Als oplossing ziet hij de ‘sociale ecologie’, een theoretisch model waarin hij als eerste denker de sociale, economische en politieke dimensie in de ecologische theorie integreert. Decentralisatie van de steden in zelfbesturende kleine eenheden en het gebruik van de lokale energiebronnen moeten zijns inziens de ecologische ramp waarop we afstevenen keren. Hij vat de ‘sociale ecologie’ op als een hefboom in de strijd van de burgers tegen de op continue groei gerichte kapitalistische economie.

Bookchin werkte een vernieuwend ‘anarchistisch’ model uit van maatschappelijke en politieke organisatie, waarin de participatie van gewone burgers en gemeentelijk zelfbestuur centraal staan. Hij zag hierin een essentiële rol weggelegd voor buurtcomités, wijkraden en een systeem van overkoepelende federale en confederale instellingen. Deze laatste instituties waren bedoeld voor het regelen van al die aangelegenheden die de grenzen van een bepaalde gemeente of provincie te boven gaan. Daarnaast houdt hij een pleidooi om de productieve ondernemingen onder de bevoegdheid van de lokale gemeentelijke assemblees te brengen.

Recensie op:

https://libertaireorde.wordpress.com/2018/03/18/murray-bookchin-sociale-ecologie-en-politiek-op-weg-naar-libertair-municipalisme/

> verder lezen

Dennis de Lange

Tolstojanen in Nederland

Het Tolstojanisme als sociale beweging

Kelderuitgeverij, Utrecht, 2010, 2011

> verder lezen

Peter Kropotkin

Wederzijdse Hulp

een factor in de evolutie

> verder lezen

Louis Mercier Vega

Zonder papieren

> verder lezen