Rudolf Rocker

Onder Joodse Arbeiders

Herinneringen van een Duits anarchist

De Duitse anarchist Rudolf Rocker (1873-1958) is vooral bekend als propagandist en vakbewegingsman. Zijn leven speelde zich af in heel verschillende historische tijdperken en culturele omgevingen. Steeds heeft hij zijn anarchisme in het kader van de veranderde omstandigheden geplaatst zonder het ooit ontrouw te worden.
In zijn jeugd komt hij in de sociaaldemocratische partij bij de radicale stroming van de ‘Jungen’ en ontwikkelt zich tot anarchist. Hij vlucht in 1893 uit Duitsland om aan arrestatie wegens zijn propaganda-activiteiten te ontkomen en maakt in Parijs kennis met Joodse anarchistische arbeiders. In 1895 in Londen, wordt hij als propagandist actief onder het Joodse proletariaat, dat voor de pogroms uit Oost-Europa gevlucht is. Hij leert Jiddisch, wordt redacteur van anarchistische bladen en werkt mee aan de opbouw van vakbonden. In de beweging leert hij zijn levensgezellin Milly Witkop kennen. Het hoogtepunt van zijn activiteiten is wel de grote staking in de kledingindustrie tegen de mensonterende omstandigheden in de ‘sweatshops’ van de Londense achterbuurten in 1912. Aan het eind van de staking staat zijn populariteit op een hoogtepunt, hij wordt de ‘goy-rabbijn’ genoemd.
In de Eerste Wereldoorlog wordt de beweging monddood gemaakt en Rocker wordt in 1915 als vijandig element geïnterneerd. In 1918 wordt hij als stateloze uitgewezen naar Nederland, verblijft kort in Amsterdam, en gaat dan naar Duitsland waar hij propaganda maakt voor het antimilitarisme en voor de anarchosyndicalistische vakbond F.A.U.D. Als de revolutionaire verwachtingen in Duitsland uitdoven en het nationaalsocialisme opkomt moet hij in 1933 op het laatste moment vluchten. Met als enige bezit het manuscript van zijn hoofdwerk Nationalisme en Cultuur reist hij naar de VS. Hier zal hij de rest van zijn leven wonen. In deze jaren steunt hij actief de anarchisten in de Spaanse burgeroorlog en na de Tweede Wereldoorlog pleit hij voor een actief samenwerken van anarchisten met andere progressieve richtingen.

Rocker hield zich niet alleen bezig met economische strijd, hij hechtte ook veel belang aan cultuur. Hij stelt: “Dat momenteel miljoenen mensen nauwelijks in staat zijn van de beste geestelijke verworvenheden van het culturele leven gebruik te maken, valt niet minder te betreuren dan de omstandigheid dat ze, ondanks de toegenomen opbrengstmogelijkheden van de moderne arbeidsmethoden, geen zekerheid voor hun materieel bestaan kunnen vinden. Precies daarom is het sociale vraagstuk van deze tijd niet louter een economische kwestie maar een probleem dat alle terreinen van het culturele leven omvat. Er bestaat niet louter een honger van het lichaam maar ook een honger van de geest en van de ziel, die zijn rechten opeist. De mensen hiervan bewust te maken is de belangrijkste opgave van een propaganda die gericht is op de vorming van de massa’s en hen leert niet louter met de maag te denken.”De Duitse anarchist Rudolf Rocker (1873-1958) is vooral bekend als propagandist en vakbewegingsman. Zijn leven speelde zich af in heel verschillende historische tijdperken en culturele omgevingen. Steeds heeft hij zijn anarchisme in het kader van de veranderde omstandigheden geplaatst zonder het ooit ontrouw te worden.
In zijn jeugd komt hij in de sociaaldemocratische partij bij de radicale stroming van de ‘Jungen’ en ontwikkelt zich tot anarchist. Hij vlucht in 1893 uit Duitsland om aan arrestatie wegens zijn propaganda-activiteiten te ontkomen en maakt in Parijs kennis met Joodse anarchistische arbeiders. In 1895 in Londen, wordt hij als propagandist actief onder het Joodse proletariaat, dat voor de pogroms uit Oost-Europa gevlucht is. Hij leert Jiddisch, wordt redacteur van anarchistische bladen en werkt mee aan de opbouw van vakbonden. In de beweging leert hij zijn levensgezellin Milly Witkop kennen. Het hoogtepunt van zijn activiteiten is wel de grote staking in de kledingindustrie tegen de mensonterende omstandigheden in de ‘sweatshops’ van de Londense achterbuurten in 1912. Aan het eind van de staking staat zijn populariteit op een hoogtepunt, hij wordt de ‘goy-rabbijn’ genoemd.
In de Eerste Wereldoorlog wordt de beweging monddood gemaakt en Rocker wordt in 1915 als vijandig element geïnterneerd. In 1918 wordt hij als stateloze uitgewezen naar Nederland, verblijft kort in Amsterdam, en gaat dan naar Duitsland waar hij propaganda maakt voor het antimilitarisme en voor de anarchosyndicalistische vakbond F.A.U.D. Als de revolutionaire verwachtingen in Duitsland uitdoven en het nationaalsocialisme opkomt moet hij in 1933 op het laatste moment vluchten. Met als enige bezit het manuscript van zijn hoofdwerk Nationalisme en Cultuur reist hij naar de VS. Hier zal hij de rest van zijn leven wonen. In deze jaren steunt hij actief de anarchisten in de Spaanse burgeroorlog en na de Tweede Wereldoorlog pleit hij voor een actief samenwerken van anarchisten met andere progressieve richtingen.

Rocker hield zich niet alleen bezig met economische strijd, hij hechtte ook veel belang aan cultuur. Hij stelt: “Dat momenteel miljoenen mensen nauwelijks in staat zijn van de beste geestelijke verworvenheden van het culturele leven gebruik te maken, valt niet minder te betreuren dan de omstandigheid dat ze, ondanks de toegenomen opbrengstmogelijkheden van de moderne arbeidsmethoden, geen zekerheid voor hun materieel bestaan kunnen vinden. Precies daarom is het sociale vraagstuk van deze tijd niet louter een economische kwestie maar een probleem dat alle terreinen van het culturele leven omvat. Er bestaat niet louter een honger van het lichaam maar ook een honger van de geest en van de ziel, die zijn rechten opeist. De mensen hiervan bewust te maken is de belangrijkste opgave van een propaganda die gericht is op de vorming van de massa’s en hen leert niet louter met de maag te denken.”

Kelderuitgeverij

> fragment